Twee jaar na vaststelling van de Regionale Energiestrategie 1.0 (RES) maakt regio Alblasserwaard de eerste tussenbalans op. De opgewekte zonne-energie op grote daken van agrariërs en andere bedrijven is sterk toegenomen; gemiddeld met 42% per jaar. Uitdagingen zijn het realiseren van meer energiebesparing en meer windenergie.
Daarnaast moet voldoende transportcapaciteit op het stroomnet beschikbaar blijven. Dit blijkt uit de voortgangsrapportage die RES-regio Alblasserwaard op 1 juli oplevert.
Sterke groei zonne-energie
De gemiddelde groei van zonnepanelen op grote daken is 42% per jaar geweest in de afgelopen vier jaar. Sinds voorjaar 2022 (laatste meetmoment) is 153 TJ zon op grote daken gerealiseerd. Dit komt neer op zo’n 150.000 zonnepanelen. Dat is 26% van de totale hoeveelheid zonne-energie (588 TJ) die in 2030 gerealiseerd moet zijn. Als de huidige groei doorzet, is dit doel haalbaar. RES-regio Alblasserwaard heeft een plan van aanpak opgesteld om ook de overige benodigde grote daken te benutten voor de opwek van zonne-energie.
Nieuwe verkenning voor wind
Momenteel wordt 18% van het RES-bod voor windenergie gerealiseerd door het bestaande windpark Giessenwind in Giessenburg. Met de geplande windturbines op de Groote Haar, waarvan de vergunning nog door de Raad van State moet worden beoordeeld, kan 13% gerealiseerd worden. Voor het resterende windbod zijn nog eens 6 tot 10 windturbines nodig. Omdat de zoeklocaties A15-Oost en Avelingen voorlopig zijn afgevallen, vindt dit jaar een verkenning plaats naar nieuwe windzoeklocatie(s) in de regio
Wethouder Jan Lock is bestuurlijk trekker van de RES: “Het winddossier vraagt om een zorgvuldig proces. We gaan eerst onderzoeken welke locaties mogelijk in aanmerking komen op basis van wettelijke criteria, de uitgangspunten die de raden hebben vastgesteld en het provinciale omgevingsbeleid. We bespreken meerdere opties met belanghebbenden en leggen daarna een voorstel voor aan de gemeenteraden. Omdat het vergunnen van windturbines een bevoegdheid is van provincies, is ook besluitvorming door de provincie Zuid-Holland nodig om nieuwe windturbines in de regio mogelijk te maken.”
Warmte en innovatie
Als het gaat om de warmtetransitie bewandelen Molenlanden en Gorinchem verschillende wegen. Gorinchem is voortvarend van start gegaan met de uitrol van een warmtenet in de Gildenwijk. In Molenlanden nemen dorpen zelf het initiatief om - met professionele begeleiding - tot een plan voor de warmtetransitie in hun kern te komen. Innovatie, in de vorm van de inzet van nieuwe technieken en slimme samenwerkingen, speelt een steeds belangrijkere rol in de energiestrategie. In het coöperatieve platform i_lab werken onderwijspartners, ondernemers, organisaties én overheid samen om te innoveren, elkaar te inspireren en om mensen voor te bereiden op de beroepen van morgen. Ook wordt er in de regio onderzoek gedaan naar de rol van energieopslag. Daarnaast is er aandacht voor het slim en eerlijk ‘programmeren’ van de beschikbare transportcapaciteit op het stroomnet.
Uitdagingen
Naast het opwekken van hernieuwbare energie wil RES Alblasserwaard 20% energie besparen in 2030. Door de fors gestegen energieprijzen in met name 2022, is het aardgasverbruik bij bedrijven en huishoudens in Nederland vorig jaar met ongeveer een kwart gedaald. Regionale cijfers over 2022 zijn nog niet bekend, maar de verwachting is dat die niet veel afwijken van het landelijk beeld.
Wethouder Mark de Boer van gemeente Gorinchem: “Voor het behalen van het RES-doel wordt het belangrijk om het lagere aardgasverbruik de komende jaren vast te houden, ook nu de energieprijzen weer wat zijn gedaald. We stimuleren isolatiemaatregelen en geven voorlichting aan inwoners en bedrijven over hoe je het energieverbruik kunt verminderen.”
Een andere uitdaging voor de regio is het uitbreiden van het stroomnetwerk. Er is behoefte aan zwaardere kabels en vele extra transformatorhuisjes.
Mark de Boer: “Ondanks de wens om te besparen, wordt er meer elektriciteit getransporteerd vanwege de omschakeling van gas naar elektriciteit en vanwege de toename van energieopwekking uit zon en wind. We hebben nauw overleg met Stedin en provincie Zuid-Holland om te zorgen dat uitbreiding van het stroomnet op tijd plaatsvindt.”
Wethouder Jan Lock is tevreden met de huidige stand van zaken: “Er gebeurt veel, de ontwikkelingen gaan snel, het momentum is daar. Ik merk dat steeds meer mensen zien dat de energietransitie echt nodig is. Het is ook mijn persoonlijke missie om de CO2-uitstoot te verminderen. Ik heb er dan ook vertrouwen in dat RES-regio Alblasserwaard haar doelstellingen gaat realiseren.”
Achtergronden
RES-regio Alblasserwaard wordt gevormd door de gemeenten Molenlanden en Gorinchem, provincie Zuid-Holland en waterschap Rivierenland. Netbeheerder Stedin, diverse maatschappelijke organisaties, woningcorporaties en energiecoöperaties zijn ook nauw betrokken. In het voorjaar van 2021 werd de RES 1.0 gepresenteerd. Hierin is afgesproken dat de regio in 2030 jaarlijks 1.150 TJ duurzame elektriciteit opwekt. Daarbij wordt in ongeveer gelijke mate ingezet op zonne- en windenergie als de belangrijkste bronnen. In de praktijk komt dit neer op een kleine 90 hectare zon op boerenschuren en bedrijfsdaken. Daarnaast 6 tot 10 nieuwe windturbines, aanvullend op de drie bestaande windturbines langs de A15 bij Giessenwind en twee nog te bouwen turbines op bedrijventerrein Groote Haar in Gorinchem-Noord. Van de ambitie om 1150 TJ hernieuwbare energie op te wekken in 2030 is momenteel 22% gerealiseerd. De opwekking van duurzame energie op land is een belangrijk onderdeel van het landelijke Klimaatakkoord uit 2019.
Rapportage en Infographic
De Voortgangsrapportage RES 1.0 is te lezen op de websites van de gemeenten Gorinchem en Molenlanden. In de infographic is in één oogopslag de voortgang te lezen.